रोज सकाळी वेगवेगळ्या टेबलावरच्या अप्रेंटिस लोकांचा स्टेजच्या मागच्या पायऱ्यांवर हातशिलाईचा अड्डा जमायचा. सगळेजण आपापले हातशिलाईचे काम आणि आयुधे म्हणजे उजव्या बाजूला छातीच्या वरती अंगातल्या कपड्यावर टाचून ठेवलेल्या सुया, खिशात रीळ, हातात थिंबल, गळ्यात स्निप्सचे नेकलेस आणि गरज असल्यास चष्मे. असा युनिफॉर्म घातलेला घोळका
त्या लांबरुंद पायऱ्यांवर बसलेला असायचा. प्रत्येकाच्या हातातले हातशिलाई करायचे गारमेंट्सही तिथे रुळत असायचे. लांबून बघितले तर एकाच लांबरुंद, घोळदार गाऊनमध्ये सगळे बसलेत असं वाटावं. तर हा घोळका वरच्या मजल्यावरच्या टेबलाविषयी गप्पा मारू लागला होता. सीझनचे काम सुरू झाले तेव्हा शेवटच्या - म्हणजे त्या सीझनमध्ये सर्वात शेवटी ओपनिंग होणाऱ्या - ऑपेरासाठी दोन तीन आठवड्यांसाठी नवीन टेबल वाढवले जाणार असे कळले होते. बहुचर्चित मॅगी रेवूड तिथली ड्रेपर असणार होती. ती माझ्या मेजर अडव्हायजर सिल्व्हियाची मैत्रीण, ती NYU च्या कॉश्च्युम शॉपमध्ये शिकवायची. भरपूर कहाण्या ऐकल्या होत्या तिच्या ग्रेट असण्याबद्दल. तिच्या हाताखाली शिकायला मिळायला हवं अशी खूप इच्छा होती. तिच्यासाठी काही नवे लोक घेऊन आणि टेबलांची फेरफार करून नवी टीम तयार करून दिली जाणार होती. आमच्या टेबलच्या कुणालाच हलवले नाही. मॅगीकडे काम करायची माझी संधी हुकली. त्यात नेहमीच्या कॉश्च्युम शॉपमध्ये जास्तीच्या टेबलला जागा नसल्याने तिचे टेबल वरच्या मजल्यावर होते. त्यामुळे तिच्या टेबलवर काय काम चाललंय याबद्दल जाम उत्सुकता होती. मग शेवटच्या ऑपेराचे काम पूर्ण होत आले. रंगीत तालमींची तयारी सुरू झाली. मी त्यावर्षी स्टिचिंग आणि ड्रेसिंग अप्रेंटीस होते. ड्रेसिंग अप्रेंटीस म्हणजे आपल्याकडे ज्यांना ड्रेसमन म्हणतात तो प्रकार. पण इंडस्ट्रीतून कणभर जास्त डिग्निटी असलेला. इथे प्रत्येक प्रिन्सिपल सिंगरला एकेक ड्रेसर दिलेला असे आणि मग एकेक ग्रुपला - म्हणजे स्त्रियांचा कोरस, पुरुषांचा कोरस, असतील तर नर्तक वगैरे - मिळून गरजेप्रमाणे दोन चार ड्रेसर्स दिले जात. प्रत्येक ऑपेराला एकूण 25-30 ड्रेसर्सचा क्रू काम करत असे. तर शेवटच्या ऑपेराच्या रंगीत तालमींच्या आधी आम्हाला आमच्या आमच्या ड्यूटीज सांगण्यात आल्या. मला स्त्रियांच्या कोरसबरोबर ड्यूटी होती आणि एका क्विक चेंजमध्ये हात द्यायचा होता. नटांच्या स्टेजवरच्या एक्झिट नंतर पुढच्या एंट्रीच्यासाठी अगदी कमी वेळात कॉश्च्युम्स बदलायचे असतील तर त्याला क्विक चेंज म्हणतात.
शेवटचा ऑपेरा होता 'डायलॉग्ज ऑफ द कार्मेलाईट्स'. फ्रेंच राज्यक्रांतीच्या पार्श्वभूमीवरचा हा ऑपेरा. फ्रेंच राज्यक्रांतीदरम्यान अमीरउमरावांना पकडून खून करण्याचे सत्र चालू असते तेव्हाचा हा प्रकार. एका सीनमध्ये ऑपेराची नायिका ब्लँच तिच्या घरावर लोक चालून आलेले असताना पळून जाते आणि लगेचच पुढच्या सीनमध्ये एका कॉन्व्हेंटमध्ये आश्रय घेते. आधीच्या सीनमध्ये तिच्या अंगावर भरपूर लेयर्स असलेला रोकोको पद्धतीचा सुंदर गाऊन, डोक्यावर विग वगैरे असतो. आणि पुढच्या सीनला ती विम्पल(टोपडे सदृश) आणि हॅबिट(ननचा झगा) घालून नन बनलेली आपल्याला दिसते. हे कपडे बदल करायला तिच्या एक्झिटनंतर परत एंट्रीसाठी केवळ 38 सेकंद. रोकोको प्रकारचा गाऊन, त्याच्या आत घालायचे लेयर्स हे सगळे चढवून मग वरती बॉडीसचे लेसिंग करणे वगैरेसाठी नॉर्मली 38 मिनिटांपेक्षा जास्त वेळ लागतो. अश्या वेळेला घालायचे कपडे वरून दिसताना ऑथेंटिक आणि डिझाईनबरहुकूम दिसावे लागतात पण वेगळ्या पद्धतीने शिवावे लागतात. हे वेगळे तंत्र आहे. कुटुर आणि कॉश्च्युममध्ये असा इथे फरक असतो.
तर वरच्या मजल्यावरच्या म्हणजे मॅगी रेवूडच्या टेबलवर हे सर्व कपडे बनवायची ड्यूटी होती. नायिकेचा गाऊन बनवताना सर्व लेयर्स कमरेशी, खांद्याशी वगैरे जोडले जाऊन अनेक लेयर्सचा मिळून वन पिस ड्रेस बनवणे अर्थात त्यातला रोकोको गाऊनचा आभास कुठेही हरवू न देता. ही युक्ती तर सोपी होती. प्रश्न होता लेसिंगचा. ते कायमचे आणि खोटे करून आत वेलक्रो वगैरे दुसरीतले उपाय दुसरीच्या गॅदरिंगपुरते ठीक असतात. पण सँटा फे ऑपेराच्या आन बान शान के खिलाफच दिसलं असतं ते प्रकरण. खरंच लेसिंग केल्याचा ताण दिसला नाही कपड्यात तर तो गाऊन कसला. इथे मॅगीबायचा अनुभव आणि ब्रिलीयन्स कामाला आला. एका बाजूला नेहमीसारखी रिव्हेट्स केलेली (रिबीट मारलेली) पट्टी आणि दुसऱ्या बाजूला रिव्हेट्सच्या जागी लूप्स आणि कोर्सेटमध्ये घालायच्या बोनिंगमधून तयार झालेल्या लेसिंगचा जागा असा प्रकार केला. मागचे लेसिंग गाऊन घालताना यातून नेहमीसारखेच ओढून, खेचून बांधायचे पण काढताना मात्र ते एक बोनिंग खेचून काढले की लेसिंग सुर्र्कन निघून येत असे. आणि मग गाऊन काढण्याचा वेळ 2 सेकंदावर आला.
नायिका आधीचा सीन संपवून स्टेज लेफ्टने एक्झिट घ्यायची. 38 सेकंदाचे घड्याळ टिकटिकायला लागायचे. ती खोलीत यायची. विग, बोनिंग खेचणे, गाऊनच्या बाह्या, शूज ननचा झगा, विम्पल, खाली पसरलेल्या गाऊनमधून पाय बाहेर टाकून दुसरे शूज, अर्धा सेकंद चेक करणे आणि परत एंट्री. झाली 38 सेकंद. रंगीत तालमींना सुरुवात व्हायच्या आधी गायकनायिका आणि सर्व क्रू यांच्यासकट, वेळ लावून या बॅकस्टेज कोरीओग्राफीची तालीम झाली.
पहिल्या प्रयोगाआधी डिझायनरची प्रेझेंटेशन्स असायची आमच्यासाठी. तेव्हा डिझायनरने मॅगीच्या भरवश्यावर क्विक चेंज असूनही इतके एकमेकांच्या विरुद्ध प्रकारचे कॉश्च्युम्स डिझाईन केले हे सांगितले तेव्हा मॅगीबरोबर काम करायला मिळालंच पाहिजे याची अजून तहान लागली. त्याबद्दल परत मूड आला की बोलू!
